Προβληματικές αποδόσεις τίτλων ταινιών στα Ελληνικά

[Φαροφύλακας]

Οι τίτλοι των ξένων ταινιών αποδίδονται ελεύθερα στα Ελληνικά και αυτό, από μόνο του, δεν είναι, βέβαια, επιλήψιμο. Η απόδοση ενίοτε ακολουθεί την εκφραστική μόδα της εποχής (όπως π.χ. το "Και τα Ρομπότ Τρελάθηκαν" για το "Short Circuit" (1986) και κατά το "Και οι Θεοί Τρελάθηκαν" που είχε προηγηθεί εκείνα τα παλιά καλά χρόνια). Άλλοτε, πάλι, είναι απλά κάτι που ταιριάζει καλύτερα στην γλώσσα μας, στην κουλτούρα μας και πώς να αποδώσει κανείς το "Murder by Death" (1976) αν όχι με το εύλογο, όσον αφορά την πλοκή, "Πρόσκληση σε Γεύμα από έναν Υποψήφιο Δολοφόνο" ;


Σκέφτομαι, όμως, πως κάποιες αποδόσεις, μοιάζει να είναι αληθινά προβληματικές.



Ο τίτλος του βιβλίου "No country for Old Men" και της ομώνυμης ταινίας που ακολούθησε, φαίνεται πως είναι μια αναφορά στην δυσκολία που έχουν οι παλιότεροι να παρακολουθήσουν τις αλλαγές (συχνά σκληρές αλλαγές) του νέου κόσμου. Έτσι, σκέφτομαι πως ο ελληνικός τίτλος "Καμιά Πατρίδα για τους Μελλοθάνατους", παρότι γεμάτη τραγικό λυρισμό, μοιάζει να μην έχει καμία σχέση με το περιεχόμενο του αγγλικού τίτλου, αλλά και της ταινίας, το οποίο μάλλον δεν ήταν προφανές σε όποιον την έκανε αυτήν την απόδοση.



Η ταινία "The Shawshank Redemption", η οποία σκοράρει πρώτη (!!!) στην imdb έχει αποδωθεί στην γλώσσα μας "Τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ", το οποίο άσχετο μεν με τον αρχικό τίτλο, έχει άμεση σχέση δε με την ταινία, όμως συνάμα είναι το πιο χαρακτηριστικό σπόιλερ σε τίτλο, περίπου σαν να είχαμε αστυνομικό της Κρίστη με τίτλο "Ο Μπάτλερ τον Σκότωσε!", σε βιβλίο όπου όντως, ο δολοφόνος είναι ο μπάτλερ!



Η ταινία "Blues Brothers" αποδόθηκε ως... "Οι Ατσίδες με τα Μπλε"! Άντε, ένα "Οι Ατσίδες με τα Μαύρα" θα το καταπίναμε, μιας και τα δυο αδέρφια φοράνε μαύρα με χαρακτηριστική εμμονή. Όμως ο αθεόφοβος που έφτιαξε τον ελληνικό τίτλο, δεν ήξερε πως το blues εδώ δεν αφορά χρώμα αλλά μουσικό είδος; Πραγματικά, δεν μπορείς παρά να σκεφτείς πως πολύ απλά δεν είδε την ταινία.

Μας έρχονται στο μυαλό άλλα τέτοια προβληματικά παραδείγματα; :χμ:

[Βάσια]

Eνα γρήγορο παράδειγμα που μου ήρθε είναι μια νέα ταινία που θα παιχτεί σύντομα στους κινηματογράφους.
Κανονικά ο τίτλος είναι "Divergent" δηλαδή Απόκλιση και ο τίτλος που δόθηκε είναι: "Οι διαφορετικοί".

[Φαροφύλακας]

Είναι όμως προβληματική η απόδοση; Δηλαδή, άσχετα από το ελεύθερο της μετάφρασης, πέφτει έξω σε κάτι άλλο, σαν τίτλος;

[Βάσια]

Τελείως έξω δεν πέφτει αλλά ένα ξενέρωμα το νιώσαμε.

[Βου Παπ]

Αν και το νήμα είναι για μεταφράσεις που έπεσαν έξω, εγώ θα αναφέρω μια "ανάποδη" περίπτωση. Πρόκειται για το "Annie Hall", που στα ελληνικά αποδόθηκε ως "Νευρικός Εραστής". Προφανώς καμιά σχέση ο ένας με τον άλλον τίτλο. Αλλά, σ' αυτή την περίπτωση, ο ελληνικός μου αρέσει περισσότερο. Αν τον ήξερα πριν την δω, ίσως να με προϊδέαζε καλύτερα και ίσως να μου άρεσε περισσότερο η ταινία...

[Ίζι]

Η ταινία "The Shawshank Redemption", η οποία σκοράρει πρώτη (!!!) στην imdb έχει αποδωθεί στην γλώσσα μας "Τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ", το οποίο άσχετο μεν με τον αρχικό τίτλο, έχει άμεση σχέση δε με την ταινία, όμως συνάμα είναι το πιο χαρακτηριστικό σπόιλερ σε τίτλο, περίπου σαν να είχαμε αστυνομικό της Κρίστη με τίτλο "Ο Μπάτλερ τον Σκότωσε!", σε βιβλίο όπου όντως, ο δολοφόνος είναι ο μπάτλερ!

Εδώ δεν φταίνε μόνο οι Έλληνες μεταφραστές. Ο ίδιος ο Κινγκ είχε πρώτος απ' όλους σποϊλάρει λίγο την ιστορία του, επιλέγοντας να την ονομάσει "Rita Hayworth and Shawshank Redemption". Στα ελληνικά, όταν πρωτοκυκλοφόρησε το βιβλίο, ο τίτλος αποδόθηκε σωστά ως "Η Ρίτα Χαίηγουορθ στις Φυλακές Σάοσανκ". Στο εξώφυλλο, μάλιστα, είχε μια φωτογραφία της Ρίτας Χαίηγουορθ. Όμως είναι αλήθεια ότι οι μεταφραστές μας το αποτέλειωσαν το θέμα, γιατί αν πριν δεν ήταν και τόσο σποίλερ, με την προσθήκη του "Τελευταία Έξοδος" έγινε! Τώρα πια έχει αλλάξει και ο τίτλος του βιβλίου στα ελληνικά, έχοντας πάρει τον τίτλο της ταινίας όπως αποδόθηκε στη γλώσσα μας.

Εμένα αυτό που μου έκανε πάντα εντύπωση ήταν η απόφαση να μεταφραστεί το "Phycho" (που προφέρεται "Σάικο" και σημαίνει "Ψυχοπαθής") σε "Ψυχώ" που είναι ανύπαρκτη λέξη στα ελληνικά, και μάλιστα με ω ώστε να δηλώνει θηλυκό γένος! Από την άλλη, καλύτερα που δεν την τιτλοφόρησαν "Ψυχοπαθής", "Τρελός", "Τρέλα" ή τα σχετικά. Η λέξη μάς έμεινε και είναι και πολύ ωραία!

Αυτό με τον τραγικό λυρισμό που λες, το έχει και η απόδοση του "Bitter Moon" (Lunes de fiel) σε "Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα". Δεν είναι προβληματικός ο τίτλος, όμως τόσο στα αγγλικά όσο και στα γαλλικά (γλώσσα του βιβλίου) γίνεται ένα λογοπαίγνιο με τις λέξεις Honeymoon/ lune de miel, που σημαίνουν "Μήνας του Μέλιτος".

Καλά αυτό με τους "Ατσίδες με τα Μπλε" είναι epic fail που λέμε

[Φαροφύλακας]

Ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες σου, Ίζι, για το "The Shawshank Redemption".

Αν και το νήμα είναι για μεταφράσεις που έπεσαν έξω, εγώ θα αναφέρω μια "ανάποδη" περίπτωση. Πρόκειται για το "Annie Hall", που στα ελληνικά αποδόθηκε ως "Νευρικός Εραστής". Προφανώς καμιά σχέση ο ένας με τον άλλον τίτλο. Αλλά, σ' αυτή την περίπτωση, ο ελληνικός μου αρέσει περισσότερο.

Συμφωνώ μαζί σου, κι ειδικά για τον συγκεκριμένο τίτλο. Υπάρχουν κι αυτές οι ανάποδες περιπτώσεις.

[Πολύνιους]

Για 'μένα η πιο τραγική ελληνική απόδοση λόγω σπόιλερ κι εδώ, είναι αυτή του Gegen die Wand (2004)

Μα "Μαζί Ποτέ";;; Ποιο σπόιλερ δεν υπάρχει

[Φαροφύλακας]

Έχω την αίσθηση πως και "Το Τέλειο Χτύπημα" για το "La Migliore Offerta" μπορεί να σε βάλει σε σκέψεις που δεν θα έπρεπε απαραίτητα να κάνεις.. όχι;

[Πολύνιους]

Πάντως άλλο να έχεις δει την ταινία και μετά να βρίσκεις πως ο τίτλος είναι σπόιλερ κι άλλο να τα λέει όλα κ ξεκάθαρα ο τίτλος... Δεν έχω δει ούτε την τελευταία έξοδο (τίτλος αρκετά αινιγματικός), ούτε το τελευταίο χτύπημα, αλλά για την τελευταία έξοδο, ενώ ξέρω πάνω κάτω την υπόθεση δεν μου πήγαινε κάπου το μυαλό μέχρι που γράψατε όλα αυτά, οπότε και τώρα φαντάζομαι τι συμβαίνει